Cumhuriyet’in ilk yıllarında kamu ağırlıklı sağlık, ticaret ve sanayi alanındaki yatırımlarla ön plana çıkan Sivas’a, Cumhuriyet hükümetinin verdiği en önemli değerlerden birisi de 1927 yılında basılan 500 TL’lik banknotlar oldu. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin tedavüle çıkardığı ilk banknot grubundan olan 500 TL’nin ön yüzünde Selçukluların şaheseri Gökmedrese’nin taç kapısı, arka yüzünde ise Sivas’ın tarihi bir panoraması yer alıyor.
CUMHURİYET ŞEHRİ SİVAS’A BÜYÜK DEĞER VERİLDİ
Fatih TABUR-Bizim Sivas Gazetesi- Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan önemli bir noktada bulunan “Sultan Şehir” Sivas’a, Cumhuriyet’in kurulduğu ilk yıllarda da hükümet tarafından büyük değer verildi. 20. yüzyılın ilk yarısında kamu ağırlıklı sağlık, ticaret ve sanayi alanındaki yatırımlarla ön plana çıkan “Cumhuriyet Şehri”ne; Numune Hastanesi (1924), Türk Hava Kurumu Sivas Şubesi (1925), Türkiye İş Bankası Şubesi (1928), demiryolu hattı (30 Ağustos 1930), Tavra Deresi’ndeki elektrik santrali (1934), DDY Cer Atölyesi (1939) ve Çimento Fabrikası (1943) gibi önemli yatırımlar kazandırıldı.
SİVAS’IN MUHTEŞEM GÖRÜNÜMÜ OSMANLI PARALARINI SÜSLEDİ
Cumhuriyet hükümetinin Sivas’a verdiği değerin en önemli göstergelerinden birisi de 1927 yılında basılan 500 TL’lik banknot oldu. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin tedavüle çıkardığı ilk banknot grubundan olan 500 TL’nin ön yüzünde Selçukluların ilimizde bıraktığı önemli şaheserlerden olan Gökmedrese’nin taç kapısına ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün portresine, arka yüzünde ise Sivas’ın tarihi bir panoraması yer verildi.
CUMHURİYET’İN TEMELLERİ SİVAS’TA ATILDI
Hayat Ağacı Dergisi’nin 14. sayısında Sivas’ın görünüme yer verilen 500 TL’lik banknota ilişkin, “Sivas’a verilen değerin bir göstergesi olan 500 TL’lik banknotun ön yüzünde Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün portresi ve Gökmedrese taçkapısı bulunuyor. Fotoğraf altlarında Türkçe ve Fransızca olmak üzere 500 Türk Lirası yazılıdır. Banknotun arka yüzünde ise Sivas’tan bir görünüm yer alıyor. Banknotun arka yüzünde ise Sivas’ın tarihi bir panoraması bulunuyor: Sivas Kalesi’nden çekilmiş bu fotoğraf 19. yüzyılın son çeyreğinden öncesine ait olmalıdır. Çünkü 1884 tarihinde inşa edilen Hükümet Konağı ve 1892 yılında inşa edilmiş olan Mekteb-i Îdâdî (Sivas Lisesi eski binası, şimdi Sivas Atatürk Kongre ve Etnografya Müzesi) de fotoğrafta yer almıyor. Fotoğrafın orta kısmında, Şifâiye Medresesi’nin (1217) güney duvarları ve bânisi I.İzzeddin Keykâvus’un türbesinin külahı, karşısında Çifte Minareli Medrese’nin âbidevî taçkapısı ve külahları düşmüş minareleri görülüyor. Kale Camii (1580) net bir şekilde, fotoğrafın orta çizgisinin sağında Saray Camii de denilen Ahmed İzzet Paşa Camii’nin minaresi ise ancak çok dikkatle bakıldığında fark edilebiliyor. Fotoğrafın sağ altında, XVII. yüzyıl eseri olan Eski Paşa Hamamı’nın sadece kubbesi görünüyor. Karakteristik Sivas evleri ve konakları, kavak ağaçları, tarihî dokudan bir hatıra olarak objektife girebilmişler. Sivas’ın eski fotoğraflarında sembolleşen bu nazlı ağaçlar, banknotun ön yüzünde de iki minare ortasından, sanki günümüzde Sivas’ta hiç kavak ağacının kalmayacağını bilircesine bakıyorlar. Sivas temalı bu banknota bakarken Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün, ‘Türk Milleti’nin kurtuluşunun kararlarının Sivas’ta alındığı ve Cumhuriyet’in temellerinin burada atıldığı’ sözlerini bir kez daha gururla duyuyoruz” ifadelerine yer verildi.
1927’DE DOLAŞIMA ÇIKARILDI
Birinci Emisyon (E1) Grubu banknotlar, Merkez Bankası kurulmadan önce basılmıştır. Dönemin Maliye Bakanı Abdülhalik Renda başkanlığındaki komisyon 9 aylık bir çalışma sonunda 1, 5, 10, 50, 100, 500 ve 1.000 liralık kupürlerden oluşan Birinci Emisyon Grubu banknotların basılması kararını almış ve basım işi, bir İngiliz firması olan Thomas De La Rue’ya verilmiştir. Bu banknotlar, filigranlı kağıtlara kabartma olarak basılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk banknotları olan Birinci Emisyon Grubu banknotlar
, 5 Aralık 1927 tarihinde dolaşıma çıkarılmıştır. Tedavülde bulunan mevcut evrak-ı nakdiyeler ise, 4 Aralık 1927 tarihinden itibaren dolaşımdan çekilerek 4 Eylül 1928 tarihinde değerlerini yitirmişlerdir. Bu emisyon grubundaki banknotlar 1 Kasım 1928 Harf Devrimi’nden önce bastırıldığı için ana metinleri eski yazı Türkçe, kupür değerleri ise Fransızca olarak yazılmıştır. Bu banknotların, 1,5 ve 10 TL değerindeki kupürlerinin ön ve arka yüzlerinde tema olarak Ankara’ya ait fotoğraflar yer almıştır. 50 TL banknotta Atatürk’ün bir portresi ve Afyon’dan bir görünüm, 100 TL’de Atatürk’ün bir portresi ve bir köy resmi, 1000 TL banknotta Atatürk’ün bir portresi ve Sakarya demiryol hattı yer almıştır.
